Στην παρ. 1 του άρθρου 9 του ν. 4491/2017 (Α’ 152), περί σύνθεσης του Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στο πρώτο εδάφιο η αναφορά στον Υπουργό Δικαιοσύνης αντικαθίσταται από τον Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, β) το στοιχείο α. επικαιροποιείται ως προς το προεδρεύον όργανο, γ) στο στοιχείο ε. ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αντικαθίσταται από εκπρόσωπο του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ο Εθνικός Μηχανισμός συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και αποτελείται από τα εξής μέλη με τους αναπληρωτές τους:
α. Τον Γενικό Γραμματέα Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής ως Πρόεδρο,
β. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Εσωτερικών,
γ. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης,
δ. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού,
ε. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας,
στ. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών,
ζ. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
η. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας,
θ. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Πολιτισμού,
ι. έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου,
ια. έναν (1) εκπρόσωπο του Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού,
ιβ. έναν (1) εκπρόσωπο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου,
ιγ. έναν (1) εκπρόσωπο της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού του Κυβερνητικού Έργου,
ιδ. έναν (1) εκπρόσωπο της UNICEF Greece Country Office,
ιε. έναν (1) εκπρόσωπο της Ελληνικής Αστυνομίας.».
Το Δίκτυο Συνηγορίας για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Child Rights Advocacy Network – CRAN), και οι οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών που το αποτελούν ασχολούνται με την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών και έχουν συσσωρεύσει εμπειρία και εξειδίκευση στο πεδίο της παιδικής προστασίας. Για το λόγο αυτό και με σκοπό τη εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος των παιδιών οι συνυπογράφουσες οργανώσεις θεωρούμε αναγκαία την συμπερίληψη των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών που ασχολούνται με την παιδική προστασία στη σύνθεση Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Επιπλέον, ένας μηχανισμός που συστήνεται με σκοπό την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού χωρίς να προβλέπει τη συμμετοχή των ίδιων των παιδιών στη σύνθεσή του έρχεται και σε αντίθεση με τις Καταληκτικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού του Ιουνίου του 2022, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα θα πρέπει «[…] να διασφαλίζει ότι τα παιδιά και οι οργανώσεις που εργάζονται για τα δικαιώματά τους συμμετέχουν στην προετοιμασία, την εφαρμογή και την αξιολόγηση της πολιτικής, της στρατηγικής και των σχεδίων δράσης» (παρ.8 περ. c). Κατά τούτο, η μη συμπερίληψη των ίδιων των παιδιών προκειμένου να εξασφαλιστεί αφενός η ακρόαση τους και η έκφραση των αναγκών τους και αφετέρου να συνυπολογιστεί η γνώμη τους σε ζητήματα που αφορούν τα ίδια καθιστώντας τα συνδιαμορφωτές και ενεργά υποκείμενα σε ζητήματα που τα αφορούν σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στο κανονιστικό περιεχόμενο του άρθρου 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν. 2101/1992) και το δικαίωμα ακρόασής του στα ζητήματα που το αφορούν. Για το λόγο αυτό, οι κάτωθι συνυπογράφουσες οργανώσεις θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό να προβλεφθεί και εξασφαλιστεί η συμμετοχή και των ίδιων των παιδιών στη σύνθεση του Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Οι συνυπογράφουσες Οργανώσεις – μέλη του Δικτύου Συνηγορίας για τα Δικαιώματα του Παιδιού:
1. Άρσις – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
2. Changemakers Lab
3. Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
4. ΕΛΙΞ – Προγράμματα Εθελοντικής Εργασίας
5. Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
6. International Rescue Committee (IRC Hellas)
7. Praksis –Προγράμματα Ανάπτυξης, Κοινωνικής Στήριξης και Ιατρικής Συνεργασίας
8. Solidarity Now
9. Terre des hommes Hellas
Ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, εκπροσωπεί επιστημονικά και επαγγελματικά τους/τις Κοινωνικούς Λειτουργούς ανά την επικράτεια. Έχει ως βασικούς σκοπούς, όπως αυτοί αποτυπώνονται στο άρθρο 111 του Ν. 4387/2016, μεταξύ των υπολοίπων, τη μελέτη των κοινωνικών προβλημάτων, τη γνωμοδότηση, την παρέμβαση για την αντιμετώπισή τους και τη συνεργασία με τις αρχές και τους αρμόδιους φορείς καθώς και τη συμμετοχή του στη διαμόρφωση και σχεδιασμό της Κοινωνικής Πολιτικής. Επιπρόσθετα, η επιστήμη της Κοινωνικής Εργασίας και το επάγγελμα του/της Κοινωνικού Λειτουργού είναι άρρηκτα συνδεμένο με την προστασία, την συνηγορία και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
Ως εκ τούτου, παρακαλούμε όπως συμπεριλάβετε στη σύνθεση του Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού εκπρόσωπο του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος.
Ως Terre des hommes Hellas, οργάνωση παιδικής προστασίας που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 2016, καλωσορίζουμε το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναμόρφωση του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους» και άλλες ρυθμίσεις για τη βελτίωση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας -Σύσταση οριζόντιων υποστηρικτικών υπηρεσιών και ζητήματα στελέχωσης του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας» που έχει τεθεί σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση.
Από την πλευρά μας επισημαίνουμε την αναγκαιότητα συμπερίληψης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών σε όλα τα στάδια σύνθεσης και διεργασιών του Εθνικού Μηχανισμού και προτείνουμε να προστεθεί το στοιχείο “ιστ. κατ΄ελάχιστον δύο (2) εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών που δραστηριοποιούνται στην παιδική προστασία οι οποίοι θα επιλέγονται εκ περιτροπής από τον Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Παράλληλα τονίζουμε την ανάγκη και την υποχρέωση συμπερίληψης παιδιών σε όλα τα στάδια διεργασιών του Μηχανισμού όπως προβλέπεται από το Άρθρο 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν. 2101/1992) το οποίο προβλέπει την ακρόαση και την συμμετοχή του παιδιού στη ληψη αποφασεων που το αφορούν. Πιο συγκεκριμένα, προτείνουμε να προστεθεί παράγραφος 2 που θα προβλέπει τη δημιουργία συμβουλευτικής επιτροπής παιδιών τα οποία θα έχουν ενεργή συμμετοχή στην αξιολόγηση και υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης καθώς αποτελούν τα υποκείμενα των σχετικών νόμων.
Υπενθυμίζουμε πως για την εξασφάλιση του βελτίστου συμφέροντος του παιδιού πρέπει οι αποφάσεις για τα παιδιά να λαμβάνονται μαζί με τα παιδιά.
Θεωρώντας τη συμμετοχικότητα του παιδιού σε οτιδήποτε το αφορά θεμελιώδες του δικαίωμα, συμφωνούμε με τη θέση που εκφράζεται από το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Έχοντας ως γνώμονα το άρθρο 12, της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σχετικά με το αναφαίρετο δικαίωμα ακρόασης και διαβούλευσης με τα παιδιά, και λαμβάνοντας υπόψη ότι αποτελεί βασική προτεραιότητα της στρατηγικής της ΕΕ για τους νέους, θεωρούμε σημαντική τη δημιουργία μιας επιτροπής/συμβουλίου παιδιών η οποία θα ενημερώνεται, θα διαβουλεύεται και θα συμμετέχει, μέσω εκπροσώπου της, στον Εθνικό Μηχανισμό για κάτι που τα αφορά τόσο άμεσα, για ζητήματα όπως η παιδική φτώχεια, η απουσία φιλικής προς το παιδί δικαιοσύνης, η υγεία, η εκπαίδευση κα.
Άλλωστε, η ενδυνάμωση των παιδιών προϋποθέτει εμπιστοσύνη πως δίνοντάς τους τον ανάλογο χώρο μπορούν να αναλαμβάνουν ευθύνες και να συμμετέχουν σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, βοηθώντας τους έτσι παράλληλα να αναπτύξουν την αίσθηση του ανήκειν, της δικαιοσύνης, της ευθύνης και της αλληλεγγύης
Θεωρούμε απαραίτητη τη συμπερίληψη στη σύνθεση Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, που ασχολούνται με την παιδική προστασία. Ως εκ τούτου, στην παράγραφο 1 θεωρούμε ότι πρέπει να προστεθεί ως στοιχείο ιστ΄ η πρόταση: «ιστ. εκπρόσωπος ενός φορέα παιδικής προστασίας και υποστήριξης, ο οποίος θα προέρχεται από τη λίστα των φορέων παιδικής προστασίας που έχουν καταχωρηθεί σε εθνικά μητρώα, του οποίου η θητεία θα έχει ισχύ για ένα έτος.»
Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψιν το άρθρο 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν. 2101/1992) και το δικαίωμα ακρόασης του παιδιού στα ζητήματα που το αφορούν, είναι πολύ σημαντικό να προβλεφθεί και εξασφαλιστεί η συμμετοχή και των ίδιων των παιδιών στη σύνθεση του Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Προκειμένου, αφενός ο Εθνικός Μηχανισμός να είναι αποτελεσματικός και αφετέρου να είναι λειτουργικό το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουν τα ίδια τα παιδιά στη διαδικασία, καθώς τα ίδια θα μπορέσουν να μεταφέρουν τις ανάγκες τους και να συμβάλλουν στη νομοθέτηση ως τα υποκείμενα για τα οποία ενεργεί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Άλλωστε η συμπερίληψη των παιδιών αποτελεί την προάσπιση και ανάδειξη του βέλτιστου συμφέροντός τους, καθώς θα υπάρχει νομοθέτηση με τα παιδιά και όχι για τα παιδιά.
Ως εκ τούτου προτείνουμε να προστεθεί δεύτερη παράγραφος με περιεχόμενο :
Το έργο του Εθνικού Μηχανισμού Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, θα συνδράμει συμβούλιο παιδιών που θα παρακολουθεί τις διαδικασίες του Εθνικού Μηχανισμού και θα εκλέγει εκπρόσωπο που θα συμμετέχει με δικαίωμα ψήφου στις συνεδριάσεις του Εθνικού Μηχανισμού.