Podcast: Liefde kent geen dwang

Hilde Bakker te gast bij podcast van Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating

Jaarlijks trouwen naar schatting honderden Nederlandse jongeren tegen hun wil. Dat hieronder ook orthodox-protestantse jongeren in Nederland vallen, is minder bekend. In deze kerkelijke gemeenschappen dragen ouders niet zozeer een partner aan, maar accepteren zij een huwelijkspartner soms niet, vaak als deze van een ‘lichtere’ kerk is. Als een stel toch de relatie voortzet, zetten sommige ouders hun kind letterlijk en figuurlijk op straat met koffer en al.

Voor de podcastserie Liefde kent geen dwang van het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating werd senior adviseur huiselijk en seksueel geweld bij Movisie, Hilde Bakker, geïnterviewd. De aflevering gaat over de mechanismen die ervoor zorgen dat er binnen orthodox-protestantse gemeenschappen weinig ruimte is voor vrije partnerkeuze. Gedwongen huwelijken zijn binnen orthodox-protestantse gemeenschappen misschien nog wel een groter taboe dan binnen migrantengemeenschappen. Hilde Bakker ging in gesprek met de manager van het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating, Diny Flierman. Over welke vormen van dwang orthodox-protestantse jongeren ervaren als ze thuiskomen met iemand die niet van de juiste kerk is.

Luister naar de podcastaflevering op Spotify

Geen vrijwillige partnerkeuze

Hilde Bakker: 'Huwelijksdwang is een beladen term die in de orthodox-protestantse gemeenschap niet zo leeft en waar jongeren zich vaak niet zo in herkennen. Toch zien we ook in deze kringen dat de partnerkeuze niet altijd vrijwillig tot stand komt.' Velen kennen het zogenaamde “moetje”, een huwelijk van vaak minderjarigen omdat het meisje zwanger is geraakt. Een schande die snel moet worden toegedekt, want seks voor het huwelijk is niet geoorloofd. Deze vorm van een gedwongen huwelijk lijkt steeds minder voor te komen omdat veel ouders en kerkgemeenschappen meer kijken of het stel wel wil trouwen en bij elkaar past. De behoudende orthodoxe kerken, op de rechterflank, hechten echter nog zeer aan een huwelijk, vaak nadat het stel een openbare schuldbekentenis heeft gedaan in de kerk.

Er is veel onderlinge verscheidenheid in kerken

Geweld bespreekbaar maken

Hilde Bakker deed samen met collega Hanneke Felten in 2012 een verkennend onderzoek naar het voorkomen en de aanpak van huiselijk geweld in de zogenaamde 'Biblebelt'. 'We kwamen erachter dat er veel onderlinge verscheidenheid is in kerken en afscheidingen, in mate van orthodoxie en geslotenheid.' Hun rapport De mantel der liefde deed in orthodoxe kringen veel stof opwaaien. Het leidde tot een aantal initiatieven waarmee de bespreekbaarheid van geweld in de gezinnen toenam, ook bij de hulpverlening en de kerken.

Loyaliteitsconflict

Hilde Bakker: 'Tijdens het onderzoek kwamen ook ervaringen met gedwongen partnerkeuze naar voren. Zo vertelde een respondent dat als je een geliefde hebt uit een kerkelijke stroming die de ouders ‘te licht’ vinden, een zoon of dochter in een loyaliteitsconflict kan komen. Zoals deze respondent uitlegde: "Dan ervaar je dat je niet loyaal bent aan je ouders, die hiervoor gevochten hebben." Waarmee zij bedoelt: gevochten voor de afscheiding van hun specifieke kerk vanwege een bepaalde geloofsopvatting.'

Hilde bij de podcast van LKHA

Hilde Bakker tijdens de podcastopname van Liefde kent geen dwang.

Uitsluiting

Het meest stof opwaaien doet echter een homoseksuele of lesbische relatie; dit is niet geaccepteerd in de orthodoxe kerken. Men mag wel deze gevoelens hebben maar niet praktiseren. Dat betekent dus ‘vrijgezel’ blijven of trouwen met een partner van de andere sekse. De sancties op overtreding liggen veelal op uitsluiting uit het sociale leven: men wordt met de nek aangekeken, verstoten uit de familie, de kerk en de gemeenschap.

Drempel voor hulpverlening

Een punt van zorg van Hilde Bakker is wel de toegankelijkheid van de professionele hulpverlening voor cliënten uit orthodox-protestantse gezinnen. Zij ervaren een enorme drempel en als ze al wel bij een hulporganisatie aankloppen, ondervinden ze geregeld onbegrip voor hun geloof en voor hun leven in de kerkgemeenschap. 'Onze aanbeveling destijds om meer samenwerking tussen christelijke en niet-identiteitsgebonden hulpverlening te creëren, blijft nog staan. Kennis en begrip voor de taal, cultuur en religie van de cliënten en daarbij aansluiten is essentieel. Het is in dat opzicht niet anders dan werken met cliënten met een migratie- of vluchtachtergrond.'

Luister naar de podcast