Uitzendbranche krijgt het zwaar nu werkgevers kiezen voor zelfstandigen
Omdat uitzendkrachten te duur worden, gaan bedrijven vaker in zee met zelfstandigen. Daar is de vakbond niet blij mee.
Uitzendkrachten, daar zijn er steeds minder van. Ze beginnen vaker voor zichzelf nu de banen voor het oprapen liggen. Minder mensen hebben een uitzendbureau nodig voor het vinden van werk. Daarom ziet de toekomst van de uitzendbranche er somber uit, voorspelt ING in het rapport Vooruitzicht flexbranche.
Een andere reden is dat nieuwe regels uitzendkrachten straks duurder maken voor werkgevers. Die onderhandelen liever rechtstreeks met zzp’ers over salaris en werktijden, zonder de tussenkomst van een duur uitzendbureau.
De uitzendsector had het al zwaar door de pandemie, toen veel bedrijven als eerste afscheid namen van hun uitzendkrachten. Omdat de economie snel opveerde, steeg de vraag naar personeel daarna ook snel. Maar op het oude niveau kwamen veel uitzendbureaus niet. Dat gaat ook niet meer gebeuren, is de verwachting, nu de kans op een recessie weer toeneemt. Daardoor zwakt de vraag naar uitzendkrachten dit najaar en begin volgend jaar opnieuw af.
‘Zelfstandigen kunnen zelf onderhandelen over het salaris’
Veel vertrokken uitzendkrachten keerden na de pandemie niet terug. Vooral in sectoren waar de tekorten het grootst en structureel zijn, zoals de zorg, ict en horeca, lukt het uitzendbureaus niet om genoeg geschikte kandidaten te vinden. Om toch rendabel te blijven, vragen ze meer geld voor de uitzendkrachten die ze wél kunnen afleveren. Maar in veel sectoren kunnen die tarieven niet verder omhoog. Dan vinden de werkgevers de uitzendkrachten te duur worden.
Duurder worden de uitzendkrachten sowieso. Begin juli werd duidelijk hoe het kabinet de ‘doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt’ wil tegengaan. Zo krijgen uitzendkrachten na drie in plaats van vijf en een half jaar recht op een vast contract en worden oproep- en nulurencontracten vervangen door basiscontracten die werkzekerheid garanderen. Het idee is dat flexcontracten enkel ingezet worden als het echt niet anders kan, het zogenoemde ‘piek-en-ziek-beleid’: bij veel overwerk of als vaste krachten ziek zijn.
Werkgevers zullen door deze regels vaker aankloppen bij zzp’ers, verwacht ING. Dat gebeurt nu al: waar de uitzendmarkt de weg omlaag ingezet lijkt te hebben, bloeien platforms voor zelfstandigen op, ziet ING-econoom Katinka Jongkind. “Omdat de krappe arbeidsmarkt een blijver is, durven steeds meer mensen het risico aan om voor zichzelf te beginnen. Zij kunnen dan zelf onderhandelen over het salaris en werktijden naar eigen voorkeur bepalen.”
Om in contact met werkgevers te komen, schrijven die zelfstandigen zich in op platforms als YoungOnes, Maqqie en Temper. Dat laatste platform is verwikkeld in een rechtszaak met FNV. De vakbond vindt dat Temper bemiddelt in schijnzelfstandigheid: vacatures waar zelfstandigen voor worden aangenomen maar die qua inhoud meer weg hebben van een baan in loondienst. “Een horeca- of magazijnmedewerkers doen wat de baas vraagt en kunnen niet, zoals de omschrijving van een zelfstandige suggereert, hun eigen dag indelen”, zegt FNV-bestuurder Erik Pentenga.
Hoger nettoloon ten koste van goede verzekeringen
Een groot nadeel van de verschuiving van uitzendkrachten naar zzp’ers, vindt Pentenga, is dat zelfstandigen niet in aanmerking komen voor uitkeringen waar uitzendkrachten wel recht op hebben. Zoals doorbetaling bij ziekte en werkloosheidsuitkeringen.
Zpp‘ers kunnen die risico’s deels zelf afdekken door meer salaris te vragen, maar mensen in, bijvoorbeeld, de zorg onderhandelen doorgaans te weinig, constateert Pentenga. Waarom steeds meer uitzendkrachten toch kiezen voor een carrière als zelfstandige is volgens Pentenga te wijten aan hun kortetermijnvisie: een hoger nettoloon ten koste van goede verzekeringen.
Overigens worden ook zelfstandigen duurder voor bedrijven. Zzp’ers moeten straks verplicht een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten en zullen de premiekosten doorberekenen in hun salarisonderhandelingen. Omdat de nieuwe regels voor uitzendkrachten eerder ingaan dan voor zzp’ers, is er voorlopig sprake van een ongelijk speelveld, concludeert ING.
Lees ook:
‘Zzp’ers zijn een blijvertje en verdienen vertegenwoordiging’
Werkgevers en vakbonden zijn sterk vertegenwoordigd in de Sociaal-Economische Raad (Ser). Maar de positie van zelfstandig ondernemers kan er nog wel wat sterker. Daar moet Cristel van de Ven van het Netwerk Zelfstandig Ondernemers voor gaan zorgen.